31 Ekim 2012 Çarşamba

Doğa neden sonbaharı daha çok sever?

SOĞANLAR TOPRAĞA...





Aldığım son A+plus Garden dergisinde şöyle soruyor: ''Bahçeler neden sonbaharı daha çok sever?'' Ben bunu Doğa neden sonbaharı daha çok sever? diye genişletiyorum. Hakikaten Kasım ayı geldi biraz rüzgar biraz ısı farkıyla ve en önemlisi değişen renkleriyle kendini fark ettiriyor değil mi? Bahçıvanların da hep söylediği gibi ''gözlemleyin, takip edin değişimi ancak böyle fark edersiniz''

Sonbaharda tüm bitkiler uyanıyor. Çabalarınız gerek bahçenizde ve gerekse iç mekanda sizlere olumlu dönecektir. Örneğin sonbaharda otlar çıkmadığı için çimlerinizi ekebilirsiniz. Bitkiler susuzluğa daha dayanıklı şu günlerde.. Bu mevsim bahçeye ekimin tam zamanıdır. Bu aylarda yapılan bahçeler, kışı da geçirerek yaşam şartlarına dayanıklı hale geliyor; böylece bahara hazır oluyor ve hastalıklara karşı da dayanıklı oluyor.

Sümbül, Hyacinthus 
Artık yavaş yavaş sakladığınız muscari,nergis, lale, sümbül,amaryllis, zambak, gibi soğanlı çiçeklerimizi ortaya çıkaralım. Gerekirse çoğaltmak amacı ile soğanlarını her birinde besin deposunun bir parçası kalacak şekilde bölelim; çoğaltalım. Ama toprağa koyarken de soğanın sivri uç kısmını yukarı doğru çevirelim.
Sümbül, Hyacinthus
Sümbül gibi tüm soğanlı bitkilerimizin bizi ilkbaharda rengarenk çiçekleri ve mis gibi kokusuyla karşılamasını istiyorsanız işte size birkaç püf noktası..Soğanlı bitkiler geçirgen (toprak+kum+torf karışımı) kumlu, humuslu; yani suyu iyi drene edebilen gevşek toprakları sever. Suyu atamazsa güzelim soğanlarımız çürüyebilir, dikkat. Saksıda yetiştirecekseniz çok fazla alana ihtiyaç duymaz tek bir soğan için 6-10cm. çapında küçük bir saksı birkaç taneyi bir arada ekecekseniz bunun katları kullanılabilir. Soğanlı bitkiler esas besinini yumrusundan alacağı için, çok fazla alana ihtiyaç duymaz. Örneğin sümbül soğanı büyüklüğünün 2,5 katı derinlikte mutlu olabilir. Genel olarak tüm soğanlar da 10-15cm derinlik idealdir. Toprağı kurudukça yeteri kadar sulanmalı ve doğrudan güneş ışığına maruz kalmamalıdır. Bahçenizde ise yarı gölge yerlerde mutlu olurlar. Sonbahar ve kış ayı boyunca çiçeklerin açmasını arttıran besinlerden verirseniz, soğanıyla bunu depolar ve ilkbaharda çiçekleri daha kuvvetli olabilir. 




Lale, Tulipa
İlkbaharda bizi renkli yüzleriyle karşılayacak bu güzel çiçekler. Bu arada ilkbaharda keyfini sürdünüz çiçeklerinizin; çiçeği yaprağı hepsi geçti bitti sakın atmayınız soğanlarınızı, onları sarıp serin bir yerde örneğin buzdolabında veya bahçenin serin yerinde saklayın ve her sonbahar tekrarlayın soğan dikme işleminizi..Zaman içinde soğanlarınızın artarak çoğaldığını göreceksiniz. Ekim ayında  çıkan Ev Bahçe dergisi, farklı soğanlı çiçekleri hangi derinlikte gömmeliyiz ? şeması yapmış harika bir çalışma. (sf.16)
Lale, Tulipa    

Soğanlar kendi içlerinde besinlerini depoladıkları için, dikim sırasında başka gübre vermemize gerek yok ancak çiçek verip sap belirmeye başladığında sulama suyuna soğanlı bitkilere has gübre ilavesi yapılabilir. Hatta soğanın alt kısmına koyacağınız kum drenaja yardımcı olur. 
 
Lale, (Tulipa), zambakgiller (Liliaceae) familyasındandır. Anavatanı Pamir,Hindukuş ve Tanrı dağlarıdır. Türkiye’nin çoğu yerine özellikle Nevşehir ve bölgesine doğal olarak yayılmıştır. Soğanlarının üzerinde zarımsı bir örtü bulunur. Etli ve yeşil 2-8 yaprağı vardır. Çiçekler, saplar ucunda çoğunlukla bir, bazen ikidir. Çiçek parçaları altılıdır. Kırmızı, sarı ve ara tonlarda renklere sahiptir.
16'ncı yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman tarafindan Hollanda Kralı'na gönderilen laleler, ilk başta Hollandalılar'ı ve kısa zaman içerisinde tüm Avrupalılar'ı hayranlık içinde bırakmışlardır. Böylece günümüze kadar dünya'nın en fazla lale üreten ülkesi Hollanda olmuştur.



Lale Tarlaları Hollanda
Lale özellikle doğu kültür ve mitolojilerinde özel bir yere sahiptir. Edebi eserlerde sıkça kullanılmasının yanı sıra mitolojilerde de lalenin ortaya çıkışına dair farklı ve çok çeşitli hikâyeler bulunmaktadır. Bunların en ünlüsü ve özellikle doğu edebiyatında en sık kullanılanı Pers mitolojisindeki lalenin kökeni söylencesidir. Bu söylenceye göre yaprağın üstündeki bir çiğ tanesine yıldırım düşmüş, böylece çiğ tanesi ve yaprak alev almıştır. Daha sonra donarlar ve lale meydana gelir. Bu hikâyeden yola çıkarak, lale çiçeğinin ortasındaki koyuluğun bu yanma işleminin sonucu olduğuna inanılırdı.
Lale Tarlaları Hollanda
 
 
Çiçekleriyle saksıda ve bahçelerde görsel bir şölen oluşturan lalenin anavatanı Türkiye olduğu halde, Hollanda bu işin hem ticaretini hem de keyfini sürmektedir. Amsterdam yakınlarındaki Lisse de
kilometrelerce lale tarlaları yanyana devam etmektedir. Yol sonunda yeralan Keukenhof Lale Bahçesi, gerek her yıl yenilediği tasarımı gerekse düzenlenen yarışma ve aktiviteleri ile turistlerin uğrak yeri olmaya devam etmektedir.
Muscari
Muscari,Gavurbaşı, Arap sümbülü, Dağ sümbülü, Müşkülüm, Morbaş, Üzüm sümbülü, bunlar benim rastladığım isimleri.
Muscari                                
Hyacint haceae (sümbülgiller) familyasından bataklık alanlar ve tarlalarda yaşayan soğanlı ve otsu bitki cinsi. Dağ sümbülü, misk sümbülü, üzüm sümbülü gibi adlarlada bilinmektedir. Anavatanının Akdeniz, Kuzey Afrika, Güney Afrika ve Güney Doğu ve Orta Asya ülkeleri Türkiye, Yunanistan 'da dahildir. Çiçeğin boyu 35 cm'ye kadar olabilir. Genelde şubat-mayıs aylarında çiçek açarlar. Çiçek açıp, tohum verdikten sonra üst kısmı ölen bitkinin alt kısmı her bahar ayında tekrar filizlenip çiçek açar. Çiçekleri türüne göre mavi renk başta olmak üzere beyaz, sarı, soluk pembe renklerde olabilir. Bazı türleri kokulu iken bazı türleri kokusuzdur.
Gruplar hâlinde bulunurlar. 20-40 çiçek tek bir salkımda toplanır. Bu bitkinin çiçekleri çok miktarda balözü salgıladığından arılar için çok değerlidirler. Muscariyi büyük bahçelerde, botaniklerde fark etmemeniz olasıdır çünkü oldukça minyon, zarif bir şekilde köşesinde sizi bekliyordur.
Muscari
 
Biraz da haftasonu nereden kaça alabilirim? diyorsanız size birkeç fiyat vereceğim 5 adet lale soğanını aşağı yukarı 3,5 TL ile 5 TL arası internetten sipariş verebilirsiniz; yok eğer seraları da gezerim diyoranız çok daha iyi tabii..10 adet Muscari Dağ Sümbülü soğanını ise 3-5 TL arası temin edebilirsiniz. 3 adet soğanın bir pakette satıldığı yerlerde ise Sümbülleri, 3-4 TL arasında temin etmeniz mümkün. 
Tabii soğanlı bitkilerimiz bitmedi daha Amaryllis(Nergis zambağı) var, Nergisler var, Zambaklar var, Cyclamen var...devam edeceğiz.

G Ü N L Ü K  Y E Ş İ L  T E R İ M
Peyzaj Nedir?
Peyzaj bir noktadan bakıldığında görüş çerçevesi içine girebilen doğal ve kültürel varlıkların bir arada meydana getirdikleri görünüştür. Dilimize Fransızca’dan yerleşmiştir. Böyle bakılınca, içinde yaşadığımız dünya, kaldırım taşından çocuk parkına, doğa yürüyüşü yaptığımız dere kenarına, bir müzenin bahçesindeki eserlerin yerleştirilişine, çok katlı bir binanın çevre düzenlemesine, evimizin bahçesi ve rengine kadar hissettiklerimizin gördüklerimize bir yansıması anlamına geliyor. Çevre düzenlemesi, peyzaj mimarlığının ilgi alanı içindedir. Ressamların yaptığı doğa görünümleri de peyzaj olarak adlandırılır.
Peyzaj hayatlarımız için ortam sağlar. Peyzajlar ihtiyaçlarımızı yanı sıra doğa gereksinimlerimizi sağlar. Yaban hayatı, vahşi yaşam fonksiyonlarını ve görünümü şekillendirebilir ve etkileyebilir.Bu aktiviteler şunlardır:Rekreasyon ve sağlık,Yaban hayatı ve biyolojik çeşitlilik(biyoçeşitlilik),Eğitim ve deneyim,Tarım, ormancılık ve gıda,Doğal kaynaklar,Ulaşım ve altyapı,Yerleşim,Yerel açıklık ve Tarih
Peyzaj mimarlığı nedir?
 
Doğa, planlama ve tasarım kavramlarını sistematik bir yapı içinde inceleyen Peyzaj Mimarlığı, sanat, bilim, mühendislik ve teknolojiyi biraraya getirerek alan tasarımı, planlaması ve yönetimi ile uğraşan bir meslek disiplinidir. Dünyada yaklaşık bir yüzyıldan daha uzun süredir Peyzaj Mimarları çevreyi şekillendirmektedir. Peyzaj Mimarları parklar, bahçeler, turizm ve dinlenme alanları, üniversite kampüsleri, yerleşim alanları, ticari merkezler ve kamu yapıları ile ilgili yer seçimi yapar, lokal ve gerekse bölgesel ölçekte alan kullanım kararları üretir. Aynı zamanda sulak alanlar, akarsu  koridorları, maden ocakları, katı atik depolama alanları, ormanlar gibi insanlar tarafından tahrip edilmiş veya edilmekte olan alanların sürdürülebilirliği ve onarımı için planlama yapar.

http://www.evbahce.com.tr/
http://www.gardencenter.com.tr
http://www.kazimcapaci.com/cicek_liliaceaeII.htm
http://www.keukenhof.nl/
 


 
 

Soğanlı, çok yıllık otsular. Yapraklar kaidede ve 2-7 adet. Çiçekler uçta, rasemus ya da spika durumunda, en tepedeki çiçekler genellikle verimsiz. Periant urseolat ya da kampanulat şeklinde. Meyve valfleri köşeli bir kapsula. Avrup
Mu ve Akdeniz Bölgesi’nde yayılış gösterir. 50-60 türü vardır. Ülkemizde 22 türü bulunur.
  
 
  
 


2 yorum:

whitebrownie dedi ki...

Tümaycım,
Lale soğanlarını ne zaman ekeceğiz? Hatta bu mevsimde neler ekmek lazım diye bizi bilgilendirir misin? Ben senin için 2 konu başlığı düşündüm bile:
1-Sonbaharda ekilecek saksı bitkileri
2-Sonbaharda ekilecek bahçe ve balkon bitkileri

Unknown dedi ki...

Günaydın iyi kasımlar diyelim, sonbaharın birbaşka güzel dönümü. Soğanlı bitkiler bu ayda da toprakla buluşmaya devam ediyor. Lale, sümbül, müşkülüm, amaryllis, nergis,ağlayan gelin, çiğdem, nergis, iris, tabii siklamen soğanlı ve yumrulu bu çiçeklerin hepsi için uygun. Süzek kumlu bir toprak ideal, direkt güneş sevmeyen gölge yerler ideal. Bu bitkilerin tamamı hem saksılarını hem de bahçenin yüzünü kışın ve ilkbaharda güldürür. Ama diyorsanki eee şimdi hemen çiçekli kış bitkileri isterim o zaman doğa bize mucizevi tükenmek bilmeyen listesini yine sunuyor:Açelya, aster,Atatürk çiçeği,ateş dikeni,içerde barış çiçeği,cennet kuşu, çoban püskülü, çuha, euryops, fırça çalısı, yine içeride flamingo,funda, her zaman gül, guzmanya, hercai menekşe, içeride yine kalanşo, kamelya, kasımpatı, kış güzeli, kuşburnu, lobelya, noel gülü,içerde orkide, sarı kantaron, süs lahanası pek moda, yıldız çiçeği tam zamanı..Bu kış yine bol çiçekli ve renkli geçeceğe benziyor...haydi eller toprağa..